Η πρώτη σαφής αναφορά στο παλαιό μετόχι Νέων Φλογητών της αγιορείτικης μονής Αγίου Παντελεήμονος ανάγεται στο 1311. Ωστόσο, τα υφιστάμενα κτήρια – το Παλαιό, το Κεντρικό και το Μεμονωμένο – χρονολογούνται από το 1853 έως το 1909.
Σταθμό στη νεότερη ιστορία του συγκροτήματος αποτέλεσε η δεκαετία του 1920, όταν εγκαταστάθηκε νοσοκομείο του Αμερικάνικου Ερυθρού Σταυρού, με το Κεντρικό Κτήριο να λειτουργεί ως η βασική κτηριακή μονάδα του. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το συγκρότημα μετατράπηκε σε έδρα των κατοχικών δυνάμεων, ενώ το 1960, μετά από καταστροφική πυρκαγιά, εγκαταλείφθηκε.
Το 1999 το συγκρότημα περιήλθε στην κυριότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και της 10ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Σήμερα, το μνημειακό σύνολο, καταλαμβάνοντας έκταση 27 περίπου στρεμμάτων, συνίσταται σε ένα συγκρότημα δύο κτηρίων του αρχικού πυρήνα (Κεντρικό και Παλαιό Κτήριο), ένα περιφερειακό (Μεμονωμένο Κτήριο), καθώς και διάφορες άλλες εγκαταστάσεις.

Το Ανοιχτό Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων λειτουργεί ήδη στο Μεμονωμένο Κτήριο. Στον χώρο έχουν διαμορφωθεί τρία ανοιχτά εργαστήρια συντήρησης που καλύπτουν τρεις βασικές κατηγορίες αντικειμένων: το βιβλίο (χειρόγραφο ή έντυπο), την κεραμική και την εικόνα. Έτσι, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί ζωντανά τη διαδικασία συντήρησης αρχαιοτήτων από προσωπικό της Εφορείας. Συγχρόνως, σε μεγάλες αναρτημένες οθόνες παρουσιάζεται η λεπτομέρεια των εργασιών, είτε σε πραγματικό χρόνο, είτε βιντεοσκοπημένα.

Στο πλαίσιο της αποκατάστασης – ανάδειξης του παλαιού μετοχίου προγραμματίζεται η δημιουργία ενός πρότυπου Κέντρου Βυζαντινού Πολιτισμού, με την ονομασία Ιουστινιανός.

Οι κύριες εκθέσεις του Κέντρου θα φιλοξενηθούν στο Κεντρικό και το Παλαιό Κτήριο, τα οποία έτσι ανακτούν τον κεντρικό τους ρόλο στη λειτουργία του συγκροτήματος. Στο Κεντρικό Κτήριο θα λειτουργήσει μόνιμη έκθεση, η οποία θα παρουσιάζει τη Νότια Χριστιανική Χαλκιδική, μέσα από τα σημαντικότερα ανασκαφικά ευρήματα της περιοχής. Στο Παλαιό Κτήριο θα οργανωθεί μια ξενάγηση στο Άγιον Όρος, βασισμένη σε ένα μεγάλων διαστάσεων πρόπλασμα της χερσονήσου του Άθωνα, σε συνδυασμό με ψηφιακά αναλόγια.
Στο Μεμονωμένο Κτήριο οργανώθηκε και λειτουργεί το Ανοιχτό Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων.

Η παρουσίαση του ίδιου του μνημειακού συνόλου, καθώς και των αρχαιοτήτων που εκτίθενται σε αυτό, εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο αναψυχής. Έτσι, δημιουργείται ένας ολοκληρωμένος αρχαιολογικός περίπατος, στον οποίο, σε συνδυασμό με τη θέα και τις οργανωμένες φυτεύσεις, αρθρώνονται στάσεις πολλαπλού ενδιαφέροντος:

Σε μία εναλλακτική διαδρομή θα οργανωθεί ένα «υπαίθριο μουσείο», στο οποίο θα συμπεριληφθούν μερικά σημαντικά ευρήματα της προϊστορικής και κλασικής περιόδου, δίνοντας στοιχεία της ιστορικής διαδρομής στη Χαλκιδική, από την παλαιολιθική έως τη μεταβυζαντινή εποχή.
Στα ερείπια ενός λασπόκτιστου κτηρίου θα λειτουργήσει αναψυκτήριο, με την ενσωμάτωση μιας σύγχρονης κατασκευής.
Σε νέους κτηριακούς όγκους θα στεγαστούν πωλητήριο, εστιατόριο, ενώ θα διαμορφωθεί υπαίθριο αμφιθέατρο, με στόχο τη φιλοξενία εκδηλώσεων ανεξαρτήτως ωραρίου του συγκροτήματος.

ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ: Καθημερινά 09:00 – 16:00
ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Νέα Φλογητά, 63200, Χαλκιδική
ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: 23730 32390, 23730 32398, 2310 285163